Kiedy pracodawca popełnia przestępstwo, a my dysponujemy wiedzą na ten temat możemy samodzielnie zareagować i zgłosić tą informację do organów ścigania (np. Policja, Prokuratura).
Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie?
Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa można zgłosić na dwa sposoby:
- Osobiście w komisariacie Policji właściwym według miejsca popełnienia przestępstwa
- Pisemnie, wysyłając zgłoszenie pismem do właściwej jednostki Policji lub właściwej według miejsca zaistnienia przestępstwa Prokuratury Rejonowej
Co powinno zawierać takie zgłoszenie?:
- możliwie dokładniejszy opis zdarzenia
- jeśli to możliwe wskazanie sprawcy przestępstwa lub osoby podejrzewanej o jego popełnienie
- wskazanie osoby zawiadamiającej wraz z adresem korespondencyjnym i numerem telefonu
- wskazanie osoby pokrzywdzonej, jeżeli jest inną, niż zawiadamiająca
- podanie czasu i miejsca popełnienia czynu
- określenie wysokości poniesionej szkody w przypadku przestępstw przeciwko mieniu
- podanie ewentualnych świadków
- informacje o posiadanych dowodach, w szczególności gdy istnieje ryzyko ich utraty lub zniekształcenia
- pismo powinno być opatrzone datą i podpisane.
Na jakie artykuły można się powołać?
Art. 218 §1 Kodeksu karnego, kto wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, dopuszcza się przestępstwa i podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Osoba, która posiada wiedzę na temat popełnienia przestępstwa w powyższym, powinna złożyć zawiadomienie o podejrzeniu jego popełnienia do organów ścigania, tj. Policji lub Prokuratury.
Czyny kwalifikowane jako przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową są co do zasady dzielone na:
- polegające na niezgłoszeniu odpowiednich danych do ubezpieczenia społecznego
- związane ze złośliwym lub uporczywym naruszaniem praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego
- związane z niedopełnieniem obowiązku wynikającego z odpowiedzialności za bezpieczeństwo i higienę pracy oraz
- związane z zaniedbaniami dotyczącymi wypadków przy pracy.
Przestępstwo złośliwego lub uporczywego naruszania praw ze stosunku pracy może być popełnione jedynie umyślnie, z zamiarem bezpośrednim. Oskarżyciel musi wykazać, że pracodawca chciał naruszyć prawa pracownika.
Nie każde umyślne naruszenie praw pracownika jest podstawą do przypisania odpowiedzialności za przestępstwo. O popełnieniu przestępstwa decyduje złośliwość lub uporczywość naruszenia prawa. W przypadku złośliwości przesądza stwierdzenie, że sprawca chciał sprawić pracownikowi przykrość lub dolegliwość, o uporczywości powtarzalność czy też długi okres trwania naruszenia.
Należy pamiętać, że naruszenie praw pracownika nie mające charakteru złośliwego ani uporczywego (i nie będące w związku z tym przestępstwem) może zostać zakwalifikowane jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Najczęstsze przypadki naruszenia praw pracownika to odmowa zawarcia umowy o pracę, odmowa wydania świadectwa pracy, niewypłacanie wynagrodzenia za pracę lub innych świadczeń ze stosunku pracy albo ubezpieczenia społecznego.
Uporczywe lub złośliwe naruszanie praw pracownika jest ścigane z urzędu, bez konieczności złożenia przez pokrzywdzona osobę wniosku o wszczęcie postępowania (konieczne jest zwykle zawiadomienie prokuratora lub policji o naruszeniu praw pracowniczych). Natomiast w toku postępowania karnego pracownik może złożyć wniosek o naprawienie szkody lub krzywdy wywołanej naruszeniem jego praw.
Przestępstwem złośliwego lub uporczywego naruszania praw ze stosunku pracy jest również odmowa wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy przez osobę zobowiązaną do tego orzeczeniem sądu. W tym przypadku nie ma znaczenia uporczywość ani złośliwość zaniechania sprawcy.
Zaniechanie wypłaty wynagrodzenia za pracę nie jest przestępstwem, jeżeli obowiązek zapłaty nie wynika z orzeczenia sądu (brak zapłaty jest wówczas podstawą do ukarania sprawcy grzywną za wykroczenie).
Zgodnie z art. 234 § 1 Kodeksu pracy, w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom w przyszłości.
Ponadto, zgodnie z art. 234 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Niedopełnienie obowiązku zawiadomienia wyżej wymienionych organów o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, zgodnie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu Pracy, zagrożone jest karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Ponadto, umyślne niedopełnienie powyższego obowiązku stanowi przestępstwo, które zgodnie z art. 221 ustawy Kodeks Karny, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.
Dlatego aby uniknąć powyższych konsekwencji, warto przekazać informację o zdarzeniu odpowiednim organom już na etapie podejrzenia, że mogło ono wywołać skutek odpowiadający definicji ciężkiego wypadku przy pracy.
Ciężki wypadek przy pracy zdefiniowany jest jako wypadek skutkujący ciężkim uszkodzeniem ciała, polegającym na utracie wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub innym uszkodzeniu ciała albo rozstroju zdrowia, naruszającego podstawowe funkcje organizmu, a także chorobą nieuleczalną lub zagrażającą życiu, trwałą chorobą psychiczną, całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy w zawodzie albo trwałym, istotnym zeszpeceniem lub zniekształceniem ciała.
