W dniu 7 kwietnia 2023 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustawUstawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 547).
Nowe przepisy dostosowują prawo krajowe do unijnych zmian w Systemie Informacyjnym Schengen oraz wprowadziły zmiany w zakresie dotychczasowych kompetencji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
Zmiany organu odwoławczego w sprawach zobowiązania cudzoziemca do powrotu (i sprawach pokrewnych) oraz przepisów regulujących prowadzenie tych postępowań.
Część dotychczasowych kompetencji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców została przeniesiona na Komendanta Głównego Straży Granicznej, jako organu wyższego stopnia w stosunku do komendantów oddziałów i placówek Straży Granicznej. Zmiana dotyczy postępowań w sprawach:
- zobowiązania cudzoziemca do powrotu,
- przedłużenia terminu dobrowolnego wyjazdu (dotąd terminu dobrowolnego powrotu – zmiana nazewnictwa),
- udzielenia zgody na pobyt ze względów humanitarnych oraz zgody na pobyt tolerowany,
- cofnięcia zgody na pobyt ze względów humanitarnych oraz zgody na pobyt tolerowany,
- wydania lub wymiany karty pobytu cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych oraz
- wydania lub wymiany dokumentu „zgoda na pobyt tolerowany”,
- cofnięcia zakazu ponownego wjazdu,
- przekazania cudzoziemca do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej (na podstawie obowiązującej w dniu 13 stycznia 2009 r. umowy międzynarodowej o przekazywaniu i przyjmowaniu osób),
- wydalenia obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE,
- uchylenia decyzji o wydaleniu obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE.
W postępowaniach pozostających w toku – w dniu wejścia nowelizacji ustawy, będzie się stosować przepisy dotychczasowe, a Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców będzie zobowiązany dokończyć wszystkie postępowania jako organ wyższego stopnia.
Terminy odwołań do Straży Granicznej
Terminy na wnoszenie odwołania do Komendanta Głównego Straży Granicznej w sprawach np. zobowiązania cudzoziemca do powrotu, wynosić będą 7 dni.
Dobrowolny wyjazd
Minimalny termin dobrowolnego wyjazdu, jaki będzie mógł być określony w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu będzie wynosił 8 dni.
Zakaz ponownego wjazdu
Maksymalny okres zakazu ponownego wjazdu w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu oraz obowiązywania wpisu danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany, wydłuży się do 10 lat i będzie to dotyczyło przypadków, w których odpowiednia decyzja lub wpis uzasadnione są względami obronności, bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Natomiast organ (Straż Graniczna) wydający decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu określającej termin dobrowolnego wyjazdu może odstąpić od orzeczenia o zakazie ponownego wjazdu na terytorium Polski i innych państw obszaru Schengen. Podstawową przesłanką będzie ocena, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż cudzoziemiec w przypadku ponownego wjazdu na terytorium Polski będzie przestrzegał porządku prawnego, w tym przepisów prawa migracyjnego.
Komendant Główny Straży Granicznej stanie się również organem wyłącznie właściwym do realizacji zadań z zakresu udzielania pomocy cudzoziemcom w dobrowolnym powrocie oraz pomocy związanej z przeniesieniem cudzoziemca do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Zmiany – zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE (Zmiany od 24 czerwca 2023 r. i będą miału zastosowanie do trwających postępowań)
Jednym z warunków udzielenia zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE jest posiadanie potwierdzonej znajomości języka polskiego na poziomie B1 (urzędowe poświadczenie znajomości języka polskiego na poziomie B1).
Potwierdzenie znajomości języka będzie mogło następować poprzez posługiwanie się przez cudzoziemca także innymi poświadczeniami na poziomie biegłości językowej co najmniej B1. Wykaz innych poświadczeń zostanie określony w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Podmioty zwolnione z obowiązku zatwierdzenia przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na potrzeby przyjmowania cudzoziemców w celu podjęcia lub kontynuacji studiów (rozszerzenie katalogu podmiotów).(Zmiany obowiązują od 7.03.2023 r.)
Do kategorii podmiotów niepodlegających obowiązkowi zatwierdzenia przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na potrzeby przyjmowania cudzoziemców w celu podjęcia lub kontynuacji studiów dołączą:
- instytuty badawcze w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych
- instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, o których mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk
Polski dokument podróży dla cudzoziemca (zmiany od 23.04.2023 r.)
Zmiany w tym zakresie mają służyć poprawie sytuacji prawnej i faktycznej obywateli Białorusi znajdujących się na terytorium Polski.
Wprowadzona zostanie nowa podstawa do zwolnienia z opłaty za wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca (dot. osób posiadających obywatelstwo określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw wewnętrznych).
Wprowadzona zostanie też alternatywna podstawa do wydania polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca. Ma ona służyć zapewnieniu szybszego i uproszczonego wydawania takiego dokumentu cudzoziemcom mającym trudności w uzyskiwaniu dokumentów podróży w państwach, których są obywatelami.
Możliwość stosowania tego rozwiązania będzie uzależniona od wydania stosownego rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Powyższe zmiany wejdą w życie z dniem 1 czerwca 2023 r.
Dokument elektroniczny diia.pl (małoletni obywatele Ukrainy)
Zmiany obejmują także wprowadzenie podstawy prawnej do udostępnienia dokumentu elektronicznego w ramach publicznej aplikacji mobilnej diia.pl obywatelowi Ukrainy, który pobrał już dokument elektroniczny z danymi osobowymi małoletniego dziecka pozostającego pod jego władzą rodzicielską. Dokument ten potwierdza posiadanie przez obywatela Ukrainy numeru PESEL ze statusem „UKR” i jest jednocześnie dokumentem pobytowym.
Minister właściwy do spraw informatyzacji ogłosi (w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”) komunikat określający dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających stosowanie nowych przepisów.
