Jeśli mieszkasz w Polsce, twoje dochody podlegają opodatkowaniu tutaj. Jeżeli wyprowadzisz się, Urząd Skarbowy upomni się o podatek należny od kwoty, którą zarobisz na terytorium Polski.
Status rezydenta podatkowego
Zgodnie z Ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2021.1128 t.j. – zwana dalej Ustawą PDOF) zakres obowiązku podatkowego jest uzależniony od miejsca zamieszkania, a sposób opodatkowania od rodzaju źródła przychodów. Innymi słowy, jeśli mieszkasz w Polsce, to tu musisz zapłacić podatki, nawet jeśli np. Twój pracodawca to pracodawca zagraniczny. Taką sytuację nazywamy „nieograniczonym obowiązkiem podatkowym”. Zachodzi ona, kiedy mieszkasz w Polsce ponad pół roku lub to tu znajduje się centrum Twoich interesów życiowych – czyli np. poza pracą, to tu twoje dzieci chodzą do szkoły.
„Art. 3. [Obowiązek podatkowy]
1. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
1a. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.”
Status nierezydenta
Jeżeli pracujesz w Polsce, ale tu nie mieszkasz, to podlegasz „ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu” – w Polsce płacisz podatki jedynie za dochód uzyskany na terytorium tego kraju.
„2a. Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).”
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez nierezydentów, uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
- pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia
- działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia
- działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład
- położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości
- papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających
- tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, instytucji wspólnego inwestowania lub innej osobie prawnej i praw o podobnym charakterze lub z tytułu należności będących następstwem posiadania tych udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw – jeżeli co najmniej 50% wartości aktywów tej spółki, spółki niebędącej osobą prawną, tego funduszu inwestycyjnego, tej instytucji wspólnego inwestowania lub osoby prawnej, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości
- tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze w spółce nieruchomościowej;
- tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia
- niezrealizowanych zysków, o których mowa w art. 30da Ustawy PDOF.
Opodatkowanie podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków
Czym jest niezrealizowany zysk? Opodatkowaniu od dochodów z niezrealizowanych zysków podlegają następujące sytuacje:
- kiedy przenosisz składnik majątku (np. Dom lub samochód) poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- Kiedy przeprowadzasz się i dochodzi do zmiany rezydencji podatkowej, w wyniku której Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego twoją własnością
Ustalenie rezydencji podatkowej jest skomplikowanym procesem. Powinno być dokonywane zarówno w oparciu o przepisy ustaw podatkowych, jak i stosownych umów dwustronnych o unikaniu podwójnego opodatkowania. Prawidłowe ustalenie rezydencji podatkowej ma kluczowe znaczenie w prawidłowym rozliczaniu osiąganych dochodów dla celów podatkowych.
Umowy dwustronne pomiędzy państwami
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają definicję „osoba mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie”, co oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem wewnętrznym tego państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu.
Wobec tego o miejscu zamieszkania danej osoby fizycznej rozstrzygają przepisy wewnętrzne umawiających się państw. Zdarza się, że oba państwa chcą uznać jedną osobę za „mającą miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie”. W takiej sytuacji polską czy też zagraniczną rezydencję podatkową należy ustalić na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Jak to ustalić? Z wyjaśnień organów podatkowych i z ogólnie przyjętych norm postępowania wynika, że dla ustalenia ośrodka interesów życiowych podatnika decydujące jest przede wszystkim miejsce zamieszkania członków jego najbliższej rodziny (żony, męża, dzieci), natomiast dla osób, które nie założyły rodziny szczególną rolę odgrywa położenie centrum interesów gospodarczych podatnika.
Właściwe ustalenie miejsca zamieszkania jest ważne tak dla skarbówki, jak i dla ciebie. Powinieneś wiedzieć w momencie wypłaty wynagrodzenia, jakie przepisy polskiej ustawy o podatku dochodowym zastosować, jaki pobrać podatek dochodowy (zaliczkę czy podatek zryczałtowany), jaką informację roczną sporządzić (PIT -11 czy 1FT -lR) i do jakiego urzędu skarbowego należy przekazać te informacje.
W przypadku gdy przepisy poszczególnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dają stronie polskiej możliwość opodatkowania dochodów (przychodów) osób niemających w Polsce miejsca zamieszkania, to zgodnie z naczelną zasadą wynikającą z polskiej Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochody te są opodatkowane na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej. Wyjątek od tej zasady dotyczy niektórych dochodów (przychodów) wymienionych m.in. w art. 29 ust 1 Ustawy PDOF, które są opodatkowane ryczałtem.
Praca na podstawie umowy o pracę – praca najemna na terytorium Polski
W ramach umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody z pracy najemnej podlegają opodatkowaniu w państwie, w którym mieszkasz, chyba że praca wykonywana jest w drugim państwie. Innymi słowy, jeśli mieszkasz i pracujesz w Polsce, płacisz podatki w Polsce, a jeśli mieszkasz w Polsce i pracujesz w Ukrainie, to podatki płacisz w Ukrainie.
Jeśli natomiast pracujesz dla ukraińskiego przedsiębiorstwa, ale wykonujesz swoją pracę na terenie Polski (zdalnie lub fizycznie) i tu mieszkasz, to podatek musisz zapłacić polskiej, a nie ukraińskiej skarbówce. Zgodnie z polskimi przepisami dochody z pracy wykonywanej na terytorium Polski są opodatkowane w Polsce bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia. Dlatego też miejsce wykonywania pracy jest tak istotne dla rozstrzygnięcia kwestii, gdzie wynagrodzenie cudzoziemca za świadczoną pracę podlega opodatkowaniu.
Cudzoziemcy pracując w Polsce podlegają opodatkowaniu na takich samych zasadach co polscy pracownicy, nie ma przy tym znaczenia, czy cudzoziemiec ma miejsce zamieszkania w Polsce, czy objęty jest nieograniczonym bądź ograniczonym obowiązkiem podatkowym.
