Fundusz Socjalny jest obowiązkowy dla wszystkich pracodawców z jednostek budżetowych i samorządowych (bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników) oraz u pozostałych pracodawców (firmy prywatne), którzy na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają minimum 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Fundusz socjalny to środki finansowe gromadzone przez pracodawcę na osobnym rachunku bankowym w celu wykorzystania ich na wsparcie socjalne uprawnionych do tego pracowników.
Te pieniądze powinny być wykorzystane na pomoc socjalną, świadczenia socjalne dla wszystkich pracowników lub dla tych pracowników, którzy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej lub życiowej. Środkami z funduszu dysponuje pracodawca i to on decyduje, na co je wykorzysta.
Fundusz Socjalny u pracodawcy może być wykorzystany na:
- zapomogę dla pracownika dotkniętego poważnym zdarzeniem losowym, chorującego na przewlekłe choroby, opiekującego się niepełnosprawnymi dziećmi, posiadającego wielodzietne rodziny lub samotnie wychowującego dzieci,
- dofinansowanie wypoczynku pracownika (urlop) lub jego dzieci,
- dofinansowanie świadczeń o charakterze sportowo-rekreacyjnym lub kulturalno-oświatowym,
- organizowanie paczek żywnościowych dla dzieci lub z okazji świąt,
- pieniądze z funduszu socjalnego można przeznaczyć również na dofinansowanie lub tworzenie przyzakładowych żłobków i przedszkoli.
Środki z funduszu socjalnego nie powinny być wykorzystywane do:
- finansowania dojazdów do pracy,
- finansowania stołówki firmowej,
- wynagrodzenia pracowników obsługujących fundusz socjalny,
- zapewnienia prywatnej opieki medycznej czy szczepień profilaktycznych,
- imprez integracyjnych,
- nagród,
- edukacji pracowników (bez względu na formę),
- premii.
Kto może korzystać z Funduszu Socjalnego w pracy?
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych określa, kto ma prawo do korzystania z zakładowej pomocy socjalnej. Szczegółowe zapisy, dotyczące dysponowania środkami funduszu socjalnego, powinny być określony w wewnętrznym regulaminie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.
Pracodawca zobowiązany jest do rozdysponowania środków pomiędzy pracowników, uzależniając wysokość i rodzaj pomocy od sytuacji materialnej, rodzinnej, życiowej i zdrowotnej pracownika. W związku z tym niedopuszczalne jest wypłacanie funduszy wszystkim pracownikom w równej wysokości. Zabronione jest również uzależnianie wypłacanych środków od rodzaju umowy, wymiar etatu, stażu pracy, oceny jakości pracy.
Osobami, które mogą starać się środki Funduszu Socjalnego to:
- pracownicy zatrudnieni w każdym wymiarze etatu oraz członkowie ich rodzin,
- pracownicy przebywający na urlopie wychowawczym,
- emeryci i renciści – również byli pracownicy i ich rodziny,
- członkowie rodzin po zmarłych pracownikach i byłych pracownikach, jeżeli pozostawali na ich utrzymaniu,
- osoby, którym zakład przyznał prawo do korzystania ze świadczeń funduszu, np. pracownicy, którzy w danej chwili przebywają na urlopach bezpłatnych,
- pracownicy młodociani, z którymi zakład zawarł umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego,
- pracownicy, z którymi pracodawca zawarł umowę o wykonywanie pracy nakładczej.
Jak skorzystać z Funduszu Socjalnego?
W celu skorzystania z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych należy złożyć wniosek do odpowiedniej komórki w zakładzie pracy. Konkretne informacje, jakie czynności należy podjąć, dokumenty i wnioski, jakie należy złożyć, powinny być określone w wewnętrznym regulaminie zakładowego funduszu. Tam też powinien być opisany proces przyznawania funduszy, czas rozpatrywania wniosku, wymagania, jakie należy spełniać, oraz wszelkie inne istotne informacje.