Wszyscy pracownicy, wykonując takie same obowiązki, powinni być traktowani w równy sposób. Podstawą tej zasady jest Kodeks Pracy. Równość ta obejmuje kwestie związane z zatrudnieniem, warunkami pracy oraz możliwościami awansu.
Z jakich powodów nie wolno dyskryminować pracowników? Choć nie ma wyczerpującej listy, to do głównych przyczyn zaliczają się:
- Płeć, wiek, niepełnosprawność.
- Pochodzenie rasowe, wyznanie, narodowość, przekonania polityczne.
- Przynależność do związku zawodowego, pochodzenie etniczne, orientacja seksualna.
- Rodzaj umowy o pracę (pełen etat, niepełny etat, umowa tymczasowa).
Niektóre formy dyskryminacji to:
- Odmowa zatrudnienia z powodu wyżej wymienionych kryteriów.
- Nieoferowanie szkoleń.
- Niedostateczne wynagrodzenie lub nieudzielanie świadczeń bez uzasadnionego powodu.
- Niesprawiedliwe zwolnienie, chyba że pracodawca ma uzasadnione powody.
Jeśli naruszono zasadę równego traktowania, może to skutkować koniecznością wypłaty odszkodowania. Jeśli udowodni się dyskryminację, minimalne odszkodowanie wynosi równowartość płacy minimalnej. Maksymalna kwota odszkodowania nie jest ustalona i zostaje określona przez sąd w oparciu o skalę naruszenia oraz zachowanie pracodawcy.
Istnieją pewne wyjątki, w których różne traktowanie jest dozwolone. Pracodawca może wprowadzić środki promujące rodzicielstwo lub wspierające pracowników niepełnosprawnych, lub uwzględniające staż pracy w firmie. Organizacje religijne mogą również priorytetowo zatrudniać na podstawie religii, jeśli jest to istotne dla danej roli.
Prawo do równego wynagrodzenia
Pracownicy mają prawo do równego wynagrodzenia za równą pracę lub pracę o równorzędnej wartości. Co to jest równa praca i praca o równorzędnej wartości?
„Równa praca” to praca tego samego rodzaju, wymagane kwalifikacje do jej wykonywania, warunki, w jakich jest wykonywana, oraz ilość i jakość.
Ten sam rodzaj pracy lub to samo stanowisko nie determinuje jednakowej płacy, ponieważ sposób wykonywania pracy przez pracowników może się różnić, na przykład pod względem staranności, obciążenia pracą, terminowości.
„Praca o równorzędnej wartości” to praca wymagająca porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych odpowiednimi dokumentami lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku.
Oznacza to, że pracodawca może różnie płacić dwóm menedżerom działów, z których jeden ma stałą załogę, a drugi zarządza zespołem w sposób, który powoduje częste odejścia i dużą rotację, ale nie powinien różnicować wynagrodzenia dwóch pracowników linii montażowej.
Wynagrodzenie obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia, niezależnie od ich nazwy czy charakteru, a także inne świadczenia związane z pracą udzielane pracownikom w gotówce lub w naturze. Nagrody są więc częścią wynagrodzenia na mocy przepisów o niedyskryminacji, choć należy pamiętać, że w przeciwieństwie do premii są one uznaniowe.
Jakie są obowiązki pracodawcy:
Pracodawcy mają obowiązek aktywnie zwalczać dyskryminację i zapewniać środowisko pracy wolne od niesprawiedliwego traktowania, molestowania czy molestowania seksualnego. Aby to osiągnąć, powinni:
- Mieć jasne zasady dotyczące wynagrodzenia i pozwalać pracownikom na pytanie o nie.
- Szkolić pracowników i kierowników w zakresie rozpoznawania i zapobiegania dyskryminacji.
- Wskazać osobę do rozpatrywania skarg związanych z dyskryminacją.
Wreszcie, pracodawcy są zobowiązani dostarczać informacje o przepisach dotyczących równego traktowania pracownikom, czy to w formie pisemnej, czy elektronicznej, oraz utrzymywać system wspierający zasady niedyskryminacji i równego traktowania.
Jeśli pracownik zgłasza dyskryminację, pracodawca musi udowodnić, że nie dyskryminował. Jeśli idziesz do sądu walczyć o odszkodowanie za dyskryminację, wystarczy dostarczyć sądowi faktów, które czynią dyskryminację bezpośrednią lub pośrednią prawdopodobną, a następnie pracodawca musi udowodnić, że kierował się obiektywnymi powodami, różnicując pozycję pracowników.
Pracodawca nie może cię zwolnić za zgłoszenie dyskryminacji i wszczęcie sprawy sądowej. To samo dotyczy każdego kolegi, który cię wspierał w miejscu pracy. Doświadczenie dyskryminacji pozwala ci odejść z pracy bez okresu wypowiedzenia.
Dyskryminacja bezpośrednia i pośrednia
Dyskryminacja oznacza traktowanie kogoś niesprawiedliwie na podstawie pewnych cech. Może być bezpośrednia (oczywista) lub pośrednia (ukryta za pomocą reguły lub polityki). Dyskryminacja pośrednia jest dozwolona, jeśli istnieje do tego dobry powód i jest konieczna.
Mobbing – dyskryminacja różnice
Mobbing | Dyskryminacja |
Naruszenie bez względu na cechę prawnie chronioną. | Naruszenie ze względu na cechę prawnie chronioną. |
Brak ochrony na etapie rekrutacji pracownika | Ochrona również na etapie rekrutacji pracownika (np. można złożyć skargę do PIP na ogłoszenie rekrutacyjne) |
Konieczne długotrwałe i uporczywe działania. | Możliwe działania jednorazowe. |
To na pracowniku spoczywa obowiązek udowodnienia, że był ofiarą mobbingu. | Odwrócony ciężar dowodu pracownik musi uprawdopodobnić, że doszło do nierównego traktowania ze względu na określoną cechę, a wówczas pracodawca musi udowodnić, że nie doszło do nierównego traktowania lub przy różnicowaniu pracowników stosował obiektywne kryteria. |
Pracownik może dochodzić odszkodowania, a także zadośćuczynienia w przypadku rozstroju zdrowia (art. 94 3 § 3 5 Kodeksu pracy) | Pracownik może dochodzić odszkodowania (obejmuje ono nie tylko wyrównanie uszczerbku majątkowego, ale również (lub wyłącznie) dobrach niemajątkowych pracownika. |